یکی از موضوعات مهم در متن توافقنامه وین (برجام ) و قطعنامه 2231 شورای امنیت بحث ساز و کار «ماشه» است. در متن برجام و قطعنامه شورای امنیت به این بحث اشاره شده و یکی از راهکارهای برگشت‌پذیری تحریم‌ها همین ساز و کار ماشه است.
ساز و کار ماشه (trigger mechanism) روندی است که مذاکره کنندگان آمریکایی از ابتدا برآن تأکید داشتند و محتوای آن این است که باید ساز و کاری پیش‌بینی شود که اگر ایران تعهدات خود را نقض کرد، تحریم‌های رفع شده این کشور پس از توافق، به سرعت قابل بازگشت باشند. این ماشه باید همیشه آماده چکاندن باشد تا به تعبیرآنها، تهران همواره سایه تحریم‌ها را بالای سرخود احساس کرده و به مفاد توافق پایبند بماند.
متن قطعنامه شورای امنیت نشان می‌دهد که نهایتاً ساز و کاری در آن پیش‌بینی شده که هر چند بازگشت تحریم‌ها را، آن طور که روسیه می‌خواست همچنان نیازمند تصمیم‌گیری شورای امنیت می‌داند، اما از آن مهم‌تر، همان طور که واشنگتن هدف‌گذاری کرده بود، حق وتو را از روسیه و چین گرفته و این ابزار را در اختیار تمامی اعضا قرار داده که بتوانند به سادگی تحریم‌های ایران بازگردانند.
در حقیقت فرآیند بازگشت تحریم‌ها برعکس شده است؛ یعنی، به جای آنکه شورای امنیت برای بازگرداندن تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند، به صورت دوره‌ای برای «ادامه لغو» تحریم‌ها رأی‌گیری می‌کند. در چنین حالتی هر کدام از اعضای دائم شورای امنیت قادر خواهد بود با استفاده از حق وتو، از تصویب «ادامه لغو» تحریم‌ها جلوگیری کرده و موجب بازگشت تحریم‌ها شود.
بندهای 36 و 37 متن برجام به همین ساز و کار ماشه اشاره می‌کند. همچنین در بندهای 11 و 12 قطعنامه 2231 نیز ساز و کار ماشه تصویب شده است.
این دو بند توضیح می‌دهند که شورای امنیت سازمان ملل ظرف 30 روز پس از دریافت ابلاغیه کشور شاکی مبنی بر «عدم پایبندی اساسی» طرف مقابل، باید «ادامه لغو تحریم‌های ایران» را به رأی بگذارد. در این حالت است که آمریکا یا هر یک از دیگر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، می‌توانند به سادگی با استفاده از حق وتو، مانع تصویب ادامه لغو شده و موجب شوند که قطعنامه‌های پیشین و تحریم‌های مربوطه به صورت خودکار «از نیمه شب به وقت گرینویچ سی‌امین روز پس از دریافت تذکر» همان‌طور که حالا اجرا می‌شوند، به طور کامل احیا شوند.
شایان ذکر است که در کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای که خاطرات و دیدگاه‌های حسن روحانی در زمان مسئولیت وی بر پرونده هسته‌ای در آن درج شده است، مطالب زیادی درباره این ساز و کار ذکر شده است. روحانی در صفحه 207 کتابش درباره ساز و کار ماشه می‌نویسد: «آمریکا و متحدانش همچنان به آژانس و به شورای حکام فشار می‌آوردند که در قطعنامه نوعی مکانیسم «ماشه» در نظر گرفته شود.» وی در توضیح مکانیسم ماشه در پانوشت همان صفحه می‌نویسد: «منظور از ماشه این بود که اگر در آینده قصور یا نقضی گزارش شود، پرونده به صورت خودکار به شورای امنیت ارجاع شود.» روحانی در ادامه درباره این ساز و کار بیشتر می‌نویسد. او در صفحه 227 کتاب خود دو نکته را جزء خطوط قرمز نظام می‌داند و می‌نویسد: «در متن قطعنامه، علاوه بر مسئله «اطلاع» در مورد بحث «ماشه» هم حساس بودیم و آن را خط قرمز قلمداد کردیم.»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر